เป็นตำนานเล่าขานของคนในจังหวัดแพร่ ซึ่งตำนานนี้เป็นเรื่องเล่าขานถึงความรักอันแสนเศร้าขององค์หญิงคนหนึ่งที่เฝ้ารอคอยคนรักให้กลับมาแม้ว่าเธอจะตายไปแล้วก็ตาม  ซึ่งตำนานนี้มีการพูดถึงองค์หญิงอรัญญานีและนายคะนองเดช ซึ่งเป็นหัวหน้าฝีพาย 

โดยเหตุการณ์ในครั้งนั้นเกิดขึ้นมานานถึง 800 ปีมาแล้วโดยเกิดขึ้นในอนาจักรแสนหวี  เรื่องราวนั้นมีอยู่ในในครั้งหนึ่งในขณะที่องค์หญิงเสด็จประพาสทางน้ำได้เกิดเรือล่ม ซึ่งเหตุการณ์ในครั้งนั้น นาย คะนองเดช ได้เป็นคนช่วยเหลือองค์หญิงให้รอดชีวิต และนับ ตั้งแต่นั้นมาทั้งองค์หญิงอรัญญานีและนายคะนองเดชต่างก็ตกหลุมรักซึ่งกันและกัน  และมีการลักลอบได้เสียกัน จนในที่สุดองค์หญิงอรัญญานี ก็เกิดการตั้งครรภ์ขึ้น

แต่เนื่องจากว่าทั้งคู่นั้น มีฐานะที่แตกต่างกันเป็นอย่างมากทำให้พระบิดาขององค์หญิงอรัญญานี ไม่พอใจและทรงโกรธมากที่พระนางกระทำตัวเช่นนั้น  และด้วยทั้งองค์หญิงอรัญญานีและนายคะนองเดชรู้ดีว่า จะต้องถูกกีดกันความรักในครั้งนี้อย่างแน่นอนจึงได้พากันหลบหนีออกมาจากวังหวังว่าจะไปใช้ชีวิตอยู่ด้วยกัน

ด้วยความสงบ ซึ่งในขณะที่ทั้งคู่ต่างพากันหลบหนีออกมาจากนอกวังนั้น เหล่าทหารที่พระบิดาขององค์หญิงอรัญญานี ก็ตามไล่ล่าทั้งคู่โดยมีการยิงธนูเข้าใส่หวังว่าจะจัดการฆ่า นายคะนองเดชให้ได้ แต่โชคร้ายที่ลูกธนูนั้นพุ่งเข้าไปปักที่บริเวณหน้าอกของ องค์หญิงอรัญญานี

ดังนั้นทั้งสองพระองค์จึงได้หลบหนีเข้ามาอาศัยอยู่ในถ้ำแห่งหนึ่ง เพื่อรักษาอาการบาดเจ็บและในเวลาต่อมา องค์หญิงอรัญญานี ก็ได้ประสูติพระโอรสออกมา  แต่อย่างไรก็ตามองค์หญิงอรัญญานีเองก็เกิดความรู้สึกเป็นห่วงนายคะนองเดชไม่ได้ เธอกลัวว่าทหารจะตามมาเจอและอาจจะฆ่า นาย คะนองเดช เธอจึงได้ให้นายคะนองเดชหลบหนีไปก่อน ส่วนตัวของพระนางนั้นจะนั่งคอย นายคะนองเดช อยู่ในถ้ำแห่งนี้กับลูก

ทางด้านนาย คะนองเดชจึงได้หลบหนีออกไป และนับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา องค์หญิงอรัญญานีกก็อุ้มลูกน้อยรอ สามีอยู่ในถ้ำ แต่รอแล้วรอเล่าสามีของนางก็ไมเคยกลับมาหานางอีกเลย จนในที่สุด องค์หญิงอรัญญานีและพระโอรสก็สิ้นพระชนตายอยู่ในถ้ำแห่งนี้

โดยตอนที่สิ้นพระชนนั้นพระนางยังอยู่ในท่านั่งอุ้มลูกอยู่เลย และด้วยแรงอธิฐานขององค์หญิงอรัญญานี ทำให้ศพของพระองค์นั้นกลายเป็นหินในท่าอุ้มทารกเอาไว้ในตักและทำให้ต่อมาถ้ำแห่งนี้จึงมีชื่อเรียกว่า ถ้ำนางคอย นั่นเอง 

สนับสนุนโดย  ติดต่อ entaplay